Cổ tử cung là gì? Cấu tạo, chức năng và các bệnh lý thường gặp

Cổ tử cung là một phần quan trọng trong cơ thể phụ nữ, nhưng không phải ai cũng nắm rõ về bộ phận này. Cổ tử cung có vai trò thiết yếu trong sinh sản, sinh lý và sức khỏe phụ khoa, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống. Dù nhỏ bé, nhưng cổ tử cung giữ nhiều chức năng đặc biệt mà nếu hiểu rõ, phụ nữ có thể chăm sóc sức khỏe tốt hơn và phòng tránh các vấn đề tiềm ẩn.

Cùng chuyên gia Tạ Thị Hồng Duyên bác sĩ CKI tìm hiểu về “Cổ tử cung” gồm những thông tin quan trọng về vị trí, cấu tạo, chức năng, vai trò của bộ phận này đối với sinh khoẻ nữ giới.

Cổ tử cung là gì?

Cổ tử cung là một cơ quan trong hệ thống sinh dục ở nữ giới, nằm ở vị trí thấp nhất của tử cung, nối liền với âm đạo, đóng vai trò là cổng giao tiếp giữa hai bộ phận này. Cổ tử cung có thể được xem là “cửa ngõ” cho phép tinh trùng đi qua để có thể gặp trứng tiến hành thụ thai.

Về mặt y học, cổ tử cung là một ống mô cơ có cấu trúc đặc biệt, có thể co giãn và thay đổi theo chu kỳ sinh lý. Trong hệ sinh sản nữ, cổ tử cung được xem như một bộ phận quan trọng vì nó liên quan trực tiếp đến quá trình kinh nguyệt, thụ thai và sinh nở. Khi mang thai, cổ tử cung sẽ mở rộng và mỏng dần, bắt đầu của một chu kỳ mang thai. Đến khi sinh nở, cổ tử cung sẽ mở rộng hơn để tạo ra “đường mở” để thai nhi ra bên ngoài. Và sau khi bé chào đời, cổ tử cung sẽ trở về kích cỡ ban đầu.

Hơn nữa, cổ tử cung còn được ví như “bức tường thành kiên cố” bảo vệ các cơ quan bên trong khỏi sự tấn công của tác nhân gây bệnh qua đường tình dục. Cổ tử cung cũng là bộ phận có thể xảy ra nhiều vấn đề phụ khoa, vì vậy việc hiểu đúng về nó là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe nữ giới.

Chi tiết vị trí và cấu tạo của cổ tử cung

Ngay sau đây, Bác sĩ CKI Sản Phụ Khoa Tạ Thị Hồng Duyên – Phòng khám đa khoa quốc tế Hà Nội sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về vị trí và cấu tạo của cổ tử cung, giúp bạn hiểu rõ hơn về bộ phận quan trọng này trong hệ sinh sản nữ.

Vị trí cổ tử cung

Cổ tử cung là lỗ kích thước nhỏ nằm sâu bên trong khoang chậu, cách âm đạo từ 3 đến 6 inch (7,62 cm đến 15,24 cm). Cơ quan này đóng vai trò như cầu nối giữa âm đạo và tử cung, tạo thành một đường thông giữa tử cung và âm đạo, giúp kiểm soát dòng chảy kinh nguyệt từ tử cung ra ngoài.

Cổ tử cung bắt đầu từ đáy tử cung và kéo dài xuống phần trên cùng của âm đạo – nơi mà cổ tử cung phình ra ở phần trên cùng của âm đạo chính là cổ tử cung.

Cấu tạo cổ tử cung

Chiều dài cổ tử cung khoảng 3 – 4 cm, hình dạng gần giống một hình trụ hoặc hình ống với phần dưới rộng hơn và thu hẹp dần khi lên trên.

Cổ tử cung bình thường được tạo thành từ các mô liên kết và cơ, được chia thành 3 phần chính gồm có:

• Cổ ngoài: Là phần nhô về phía trong âm đạo, có lỗ nhỏ ở giữa, được bao bọc bởi lớp biểu mô lát tầng không sừng hóa.
• Cổ trong: Là ống hình trụ nối giữa cổ ngoài với buồng tử cung, được bao bọc bởi lớp biểu mô trụ đơn tiết chất nhầy. Lớp biểu mô này sẽ gấp nếp vào sâu bên trong mô đệm bên dưới để tạo thành các khe tuyến.
• Lỗ ngoài cổ tử cung: Là ranh giới giữa cổ trong và cổ ngoài.

Chức năng và vai trò của cổ tử cung

Cổ tử cung có vai trò quan trọng đối với sinh lý cũng như sức khỏe sinh sản của nữ giới. Tuỳ thuộc vào từng thời điểm mà cổ tử cung có chức năng, vai trò nhất định.

• Trứng rụng: Chất nhầy được tiết ra từ niêm mạc chứa tuyến ở cổ tử cung trở nên mỏng và lỏng hơn để tinh trùng có thể dễ dàng di chuyển qua cổ tử cung, tử cung tới ống dẫn trứng để gặp trứng tiến hành thụ thai
• Kỳ kinh nguyệt: Khi lớp nội mạc tử cung bong tróc và tạo thành kinh nguyệt, nó sẽ di chuyển qua cổ tử cung, âm đạo và ra bên ngoài cơ thể nữ giới. Trong quá trình di chuyển, dịch nhầy tiết ra từ cổ tử cung giúp cho máu kinh chảy ra ngoài dễ dàng hơn, đồng thời, ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập vào tử cung.
• Mang thai: Sau khi trứng thụ tinh làm tổ trong buồng tử cung, cổ tử cung sẽ tiết ra một chất nhầy bịt kín lối vào tử cung. Điều này giúp ngăn vi khuẩn, tạp khuẩn có hại xâm nhập qua cổ tử cung đi vào gây hại cho thai nhi. Từ đó, thai nhi có thể phát triển tốt trong bụng mẹ.
• Sinh nở bằng đường âm đạo ( Sinh thường): Khi sinh thường, chất nhầy sẽ tan ra và cổ tử cung sẽ giãn rộng hơn, tạo điều kiện cho thai nhi di chuyển dễ dàng qua cổ tử cung đến ống âm đạo và chào đời.

Các bệnh ở cổ tử cung thường gặp

Viêm lộ tuyến cổ tử cung

Viêm lộ tuyến cổ tử cung là tình trạng lộ tuyến bên trong ống cổ tử cung xâm lấn ra bề mặt ngoài và bị viêm nhiễm.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới viêm lộ tuyến cổ tử cung như vệ sinh vùng kín sai cách, quan hệ tình dục không an toàn, thay đổi nội tiết tố, hậu quả bệnh phụ khoa khác,…

Tuỳ vào từng cấp độ của bệnh mà nữ giới sẽ có triệu chứng khác nhau. Nhẹ thì ngứa ngáy vùng kín, khí hư ra nhiều có màu lạ, kèm mùi hôi. Nặng thì ra máu âm đạo ngoài kỳ kinh, đau rát khi đi tiểu hay quan hệ tình dục,…

Viêm cổ tử cung

Viêm cổ tử cung là tình trạng các tế bào ở cổ tử cung bị viêm nhiễm do sự tấn công của các tác nhân có hại như vi khuẩn lậu, vi khuẩn Chlamydia, vi khuẩn Mycoplasma, vi khuẩn ureaplasma,….

Triệu chứng thường gặp của bệnh bao gồm khí hư bất thường, kèm mùi hôi khó chịu; chảy máu âm đạo không rõ nguyên nhân; ngứa rát vùng kín; đau rát khi quan hệ, có trường hợp bị chảy máu khi giao hợp; thường đau vùng bụng dưới, thắt lưng dù không phải trong ngày hành kinh,…

Polyp cổ tử cung, u nang, u xơ

• Polyp cổ tử cung: 

Là tình trạng tăng sinh bất thường của các tế bào trên cổ tử cung. Kích thước Polyp có thể từ vài mm đến vài cm, thường dạng như ngón tay, bóng đèn hoặc dạng nấm, có thể mọc đơn độc hoặc mọc thành chùm. Hầu hết trường hợp Polyp cổ tử cung là lành tính nhưng có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản nếu không được chữa sớm

• U xơ cổ tử cung:

Là những khối u lành tính phát triển trong thành cổ tử cung. Nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được xác định, nhưng có thể liên quan đến nội tiết tố, đặc biệt là estrogen. U xơ cổ tử cung thường không gây ra triệu chứng rõ ràng, chỉ được phát hiện qua khám phụ khoa.

• U nang cổ tử cung

Là những khối u nhỏ, hình thành trên bề mặt cổ tử cung, xảy ra do các tuyến niêm mạc cổ tử cung bị tắc nghẽn. U nang cổ tử cung thường không có biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên khi khối u nang lớn, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng như: tiết dịch âm đạo bất thường, đau vùng xương chậu; chảy máu âm đạo ngoài kỳ kinh; đau trước, trong và sau khi quan hệ tình dục; luôn có cảm giác đầy, nặng ở âm đạo,…

Loạn sản cổ tử cung

Loạn sản cổ tử cung là tình trạng các tế bào tại cổ tử cung bị biến đổi bất thường. Nguyên nhân thường là do tác động của virus HPV (Human Papillomavirus).

Loạn sản cổ tử cung có thể tiến triển thành ung thư cổ tử cung nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Triệu chứng loạn sản cổ tử cung thường xảy ra khi bệnh ở giai đoạn muộn. Khi đó, người bệnh có thể nhận thấy một số triệu chứng như ra máu âm đạo bất thường, đau bụng vùng tiểu khung, đau trong khi giao hợp, ra nhiều khí hư màu trắng và hôi…

Ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung là căn bệnh ở cổ tử cung nguy hiểm nhất, đe doạ tới tính mạng của nữ giới nếu không chữa kịp thời. Nguyên nhân gây ung thư cổ tử cung thường là do sự tấn công của virus HPV type cao, làm gia tăng tế bào mạnh mẽ vượt tầm kiểm soát của cơ thể.

Suy cổ tử cung

Suy cổ tử cung thường xảy ra trong giai đoạn thai kỳ, là tình trạng cổ tử cung mở rộng không đau, dẫn đến nguy cơ sảy thai hoặc sinh non.

Triệu chứng bệnh thường không rõ ràng cho tới khi nữ giới có hiện tượng sinh non. Tuy nhiên, một số trường hợp, người phụ nữ có thể gặp các dấu hiệu sớm như: căng tức âm đạo, chảy máu âm đạo, đau bụng âm ỉ hoặc co thắt không theo quy luật, cảm giác đau nhức hoặc ê ẩm ở lưng dưới, tiết dịch âm đạo,…

Triệu chứng cảnh báo cổ tử cung bất thường cần khám sớm

Cổ tử cung đóng vai trò quan trọng tới sức khoẻ sinh sản của nữ giới. Vì vậy, nữ giới cần đi khám ngay khi nhận thấy bản thân có biểu hiện cảnh báo bất thường tại cổ tử cung dưới đây để được chữa sớm, bảo vệ khả năng sinh sản:

• Rối loạn kinh nguyệt, lượng máu kinh ra nhiều hoặc chảy máu bất thường (chảy máu sau khi quan hệ, chảy máu khi vệ sinh vùng kín, chảy máu không phải đến kỳ kinh nguyệt)
• Tiết dịch âm đạo bất thường, có màu sắc lạ (vàng, trắng đục, xanh,…) hoặc mùi hôi khó chịu.
• Đau ở vùng chậu hoặc vùng lưng dưới
• Đau khi tiểu tiện hay quan hệ tình dục
• Đau dữ dội trong thời gian hành kinh

Cách chăm sóc và bảo vệ cổ tử cung khỏe mạnh

Để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa những căn bệnh nguy hiểm xảy ra tại cổ tử cung, nữ giới cần lưu ý những vấn đề sau:

• Tiêm vắc xin ngừa virus HPV: Được xem là giải pháp giúp giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung. Hiện nay tại Việt Nam có 2 loại vắc xin ngừa virus HPV là Gardasil 4 và Gardasil 9
• Tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ: Nữ giới nên tầm soát ung thư cổ tử cung khi bắt đầu quan hệ và lặp lại 3 năm/lần.
• Quan hệ tình dục chung thủy và an toàn: Không nên dùng dụng cụ tình dục và có biện pháp bảo vệ như sử dụng bao cao su để tránh nguy cơ nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục.

Trên đây là những thông tin về cổ tử cung. Nếu bạn còn băn khoăn, thắc mắc hoặc có dấu hiệu bất thường tại tử cung cần tư vấn, liên hệ ngay với chúng tôi qua Hotline để được hỗ trợ giải đáp nhanh nhất.