Nấm âm đạo khi mang thai Nguyên nhân dấu hiệu và cách chữa

Khi mang thai, cơ thể bà bầu có nhiều sự thay đổi tạo điều kiện cho những tác nhân gây bệnh tiềm ẩn. Nấm âm đạo khi mang thai là một trong số những bệnh lý thường gặp khi có thai. Có đến 30% phụ nữ bị nấm âm đạo khi đang trong thai kỳ. Nấm Candida có thể làm xáo trộn sự cân bằng tự nhiên và ảnh hưởng đến quá trình mang thai. Hãy cùng tìm hiểu các dấu hiệu cảnh báo và giải pháp an toàn để bảo vệ sức khỏe của mẹ bầu và bé trong bài viết sau.

Hiểu về bệnh nấm âm đạo

Nấm âm đạo là tình trạng nhiễm trùng âm đạo do nấm Candida, chủ yếu là Candida albicans, phát triển quá mức trong vùng âm đạo. Trong điều kiện bình thường, nấm Candida tồn tại tự nhiên và giúp duy trì sự cân bằng của hệ vi sinh âm đạo. Tuy nhiên, khi môi trường âm đạo bị xáo trộn do thay đổi nội tiết tố, sử dụng kháng sinh hoặc trong các giai đoạn đặc biệt như mang thai, nấm Candida có thể sinh sôi vượt mức và gây ra các triệu chứng như ngứa, đau rát cũng như tiết dịch bất thường.

Nấm âm đạo là một tình trạng phổ biến, thường không đe dọa tính mạng nhưng cần được điều trị kịp thời để tránh gây khó chịu và các biến chứng nặng hơn. Đa số nữ giới đã từng trải qua bệnh nấm âm đạo ít nhất một lần trong đời, đặc biệt khi mang thai nguy cơ bị nấm âm đạo cũng tăng lên đáng kể.

Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học TP. Hồ Chí Minh, tỷ lệ nhiễm nấm âm đạo ở phụ nữ mang thai là 31,1%. Nghiên cứu khác tại Bệnh viện Trung ương cho thấy tỷ lệ viêm âm đạo do nấm đơn thuần ở thai phụ là 27,9%. Có thể thấy nấm âm đạo khi mang thai chiếm tỷ trọng lớn và ảnh hưởng nhiều đến thai phụ.

Nguyên nhân nữ giới bị nấm âm đạo khi mang thai

Để trả lời câu hỏi nguyên nhân tại sao nữ giới bị nấm âm đạo khi mang thai hãy cùng theo dõi nhận định của bác sĩ Bùi Thị Hường – CKI Sản phụ khoa – Phòng khám Đa khoa Quốc tế Hà Nội. Dựa vào kinh nghiệm chuyên môn hơn 30 năm làm việc chuyên sâu về nhiễm trùng âm đạo trong thai kỳ, bác sĩ Hường cho biết nguyên nhân nữ giới bị nấm âm đạo khi mang thai là kết quả của một loạt các thay đổi sinh lý và môi trường phức tạp, trong đó những yếu tố sau đóng vai trò quyết định:

Sự thay đổi nội tiết tố

Trước hết, trong thai kỳ, nồng độ estrogen tăng cao làm tích tụ glycogen trong tế bào niêm mạc âm đạo; glycogen này được chuyển hóa thành glucose, cung cấp nguồn dinh dưỡng dồi dào cho nấm Candida phát triển. Đồng thời, hormone progesterone cần thiết để duy trì thai kỳ lại góp phần thay đổi cấu trúc và chức năng miễn dịch cục bộ của âm đạo, điều này làm giảm khả năng kiểm soát các tác nhân gây nhiễm như Candida. Nhờ các sự thay đổi nội tiết tố khi mang thai mà nấm âm đạo có thể phát triển với số lượng chóng mặt.

Sự điều chỉnh của hệ miễn dịch tự nhiên

Bên cạnh việc thay đổi nội tiết tố, hệ miễn dịch của phụ nữ mang thai được điều chỉnh theo hướng dung hòa để bảo vệ thai nhi (để tránh đào thải thai nhi vì thai nhi có một phần gen từ người cha, cơ thể người mẹ phải điều chỉnh hệ miễn dịch), điều này cũng đồng nghĩa với việc phản ứng miễn dịch đối với nấm Candida trở nên yếu hơn.

Mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo

Sự suy giảm của các vi sinh vật có lợi, đặc biệt là Lactobacillus, dẫn đến mất cân bằng hệ vi sinh và làm thay đổi pH âm đạo – từ môi trường axit bình thường thành một môi trường ít khắc nghiệt hơn, thuận lợi cho sự phát triển của nấm. Điều này giải thích nguyên nhân khả năng bị nấm âm đạo khi mang thai cao hơn nữ giới không trong thai kỳ.

Yếu tố ngoại sinh

Cuối cùng, các yếu tố ngoại sinh như việc sử dụng kháng sinh và tăng đường huyết (đặc biệt ở những trường hợp tiểu đường thai kỳ) càng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Kháng sinh có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi, trong khi lượng đường huyết cao cung cấp thêm dinh dưỡng cho nấm Candida.

Sự tương tác tinh vi giữa những yếu tố này tạo nên một môi trường đặc biệt thuận lợi cho nấm Candida phát triển trong giai đoạn mang thai, từ đó làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nấm âm đạo. Việc hiểu rõ các cơ chế hoạt đông của môi trường âm đạo trong thai kỳ là rất quan trọng để đưa ra các biện pháp phòng ngừa và điều trị an toàn, bảo vệ sức khỏe của phụ nữ và thai nhi.

Một số nguyên nhân gây nấm âm đạo khi mang thai khác bao gồm:

• Dịch tiết âm đạo tăng khi mang thai tạo điều kiện cho nấm phát triển.
• Bệnh tiểu đường thai kỳ khiến hàm lượng đường trong màng nhầy của âm đạo gia tăng trở thành môi trường lý tưởng cho nấm phát triển.
• Hóa trị hoặc sử dụng thuốc Steroid trong thời kỳ mang thai cũng dễ dẫn tới nấm âm đạo.
• Thụt rửa âm đạo, dùng thuốc xịt âm đạo: Sự cân bằng trong âm đạo dễ bị xáo trộn khi sử dụng những sản phẩm này.
• Quan hệ tình dục với người bị nấm: Nấm âm đạo dễ lây từ người này sang người khác khi quan hệ tình dục không an toàn.

Dấu hiệu nhận biết nấm âm đạo khi mang thai

Với nhiều năm kinh nghiệm nghiên cứu về nhiễm trùng âm đạo trong thai kỳ, Bác sĩ Hường cho biết các dấu hiệu nhận biết nấm âm đạo ở phụ nữ mang thai bao gồm những triệu chứng sau:

Ngứa và rát vùng kín

Phụ nữ mang thai thường gặp cảm giác ngứa và rát dữ dội ở vùng âm đạo. Đây là dấu hiệu sớm cho thấy niêm mạc âm đạo đang bị kích ứng do sự phát triển quá mức của nấm Candida. Cảm giác này có thể kéo dài và trở nên nặng nề hơn khi vùng da tiếp xúc trực tiếp, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm sâu hơn nếu không được can thiệp kịp thời.

Sự thay đổi về đặc điểm của dịch âm đạo

Một trong những dấu hiệu nhận biết quan trọng là sự thay đổi về tiết dịch âm đạo. Phụ nữ mang thai nhiễm nấm thường có tiết dịch trở nên dày đặc, màu trắng sữa, với kết cấu giống như phô mai. Mặc dù không phải lúc nào cũng có mùi hôi rõ ràng, nhưng sự thay đổi bất thường về số lượng và màu sắc và mùi của tiết dịch là tín hiệu cảnh báo quan trọng về sự mất cân bằng vi sinh âm đạo.

Sưng đỏ và kích ứng niêm mạc

Sự phát triển quá mức của nấm Candida có thể gây ra viêm nhiễm, làm cho niêm mạc âm đạo trở nên đỏ, sưng và dễ bị kích ứng. Những dấu hiệu này thường đi kèm với cảm giác nóng rát và đau khi chạm vào, nhất là trong quá trình vệ sinh hay khi có ma sát từ quần áo. Đỏ sưng không chỉ giới hạn trong lòng âm đạo mà còn có thể lan ra vùng âm hộ, tạo cảm giác khó chịu liên tục.

Đau khi quan hệ tình dục và khi đi tiểu

Do tình trạng viêm nhiễm và kích ứng niêm mạc, một số phụ nữ mang thai có thể cảm thấy đau hoặc khô âm đạo, khó chịu khi quan hệ tình dục và khi đi tiểu. Cảm giác này không chỉ do tác động trực tiếp của nấm mà còn do viêm nhiễm kéo theo, làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của người bệnh.

Sự thay đổi tổng thể về cảm giác ở vùng âm đạo

Ngoài các triệu chứng trên, phụ nữ mang thai nhiễm nấm âm đạo có thể dễ dàng nhận thấy cảm giác “khó chịu” chung, khiến vùng kín trở nên nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Sự thay đổi này phản ánh quá trình viêm nhiễm do nấm đang diễn ra, đồng thời cho thấy cơ thể đang cố gắng chống lại sự hoành hành của nấm Candida.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như ngứa, rát, thay đổi tiết dịch, đỏ sưng và đau khi quan hệ hay đi tiểu là rất quan trọng trong quá trình phát hiện và điều trị nấm âm đạo ở phụ nữ mang thai. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, việc tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa và tiến hành các xét nghiệm lâm sàng là cần thiết để chẩn đoán chính xác và áp dụng phác đồ điều trị an toàn, bảo đảm sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

Nấm âm đạo khi mang bầu nguy hiểm không?

Trong hầu hết các trường hợp, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, nhiễm nấm âm đạo không gây nguy hiểm nghiêm trọng đối với sức khỏe của người mẹ và thai nhi.

Khi nào nhiễm nấm âm đạo khi mang thai có thể trở nên nguy hiểm?

Nếu không được điều trị

• Các triệu chứng như ngứa, đau rát và tiết dịch bất thường có thể trở nên nghiêm trọng, gây khó chịu kéo dài cho người mẹ.
• Tình trạng nhiễm trùng có thể lan rộng và gây viêm nhiễm sâu, làm suy yếu niêm mạc âm đạo, từ đó tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ phát.

Các biến chứng nặng hơn

• Ở một số trường hợp hiếm gặp, nếu nhiễm trùng kéo dài mà không được xử lý, có thể dẫn đến nguy cơ sinh non hoặc các vấn đề liên quan đến viêm nhiễm sau sinh.
• Phụ nữ mang thai có các bệnh lý nền như tiểu đường hay rối loạn miễn dịch có thể gặp rủi ro cao hơn về biến chứng.

Việc được chẩn đoán và điều trị sớm bằng các thuốc chống nấm an toàn cho thai phụ là yếu tố quyết định giúp kiểm soát tình trạng nhiễm trùng và ngăn ngừa biến chứng. Các yếu tố như hệ miễn dịch, các bệnh lý nền và chế độ chăm sóc sức khỏe đều ảnh hưởng đến khả năng phục hồi và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng do nấm khi mang thai.

Điều trị nấm âm đạo khi mang bầu

Trong việc điều trị điều trị nấm âm đạo cho phụ nữ mang thai, hiện nay y học đã có sự tiến bộ vượt bậc, giúp việc điều trị trở nên đơn giản và hiệu quả hơn nhiều so với trước đây, nhất là khi bệnh được phát hiện và điều trị sớm. Nếu gặp phải các triệu chứng của nhiễm nấm âm đạo, mẹ bầu nên liên hệ ngay với bệnh viện hoặc phòng khám để nhận được sự tư vấn và chăm sóc kịp thời.

Với phương pháp điều trị hiện đại, phần lớn các ca nhiễm nấm âm đạo ở phụ nữ mang thai có thể được cải thiện hoàn toàn trong vòng 1 đến 2 tuần mà không gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, do sức đề kháng của mẹ bầu vốn yếu, nên việc lựa chọn thuốc và phác đồ điều trị phải được bác sĩ chuyên khoa cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi, tránh những biến chứng không mong muốn.

Thông thường việc điều trị nấm âm đạo cho phụ nữ mang bầu sử dụng những loại thuốc sau:

Thuốc Imidazole

Thuốc Imidazole là một nhóm thuốc chống nấm, thường được sử dụng dưới dạng bôi ngoài để điều trị nhiễm nấm âm đạo. Đây cũng là một loại thuốc đặt âm đạo phổ biến dùng để tiêu diệt nấm tại chỗ. Khi sử dụng dạng đặt hoặc bôi ngoài, Imidazole có mức độ hấp thu qua da rất thấp, giúp hạn chế tác dụng phụ đối với thai nhi.

Tuy nhiên, nếu sử dụng theo dạng uống, nguy cơ hấp thu cao hơn có thể dẫn đến các tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, chỉ nên sử dụng dạng bôi ngoài theo đúng chỉ định của bác sĩ.Tùy theo khả năng đáp ứng thuốc của mỗi mẹ bầu mà thời gian điều trị có sự thay đổi. Thông thường việc dùng thuốc cần kéo dài từ khoảng 7 đến 14 ngày.

Thuốc Miconazole

Miconazole là một dẫn xuất của nhóm Imidazole, được sử dụng phổ biến dưới dạng kem hoặc dung dịch bôi ngoài để điều trị nhiễm nấm âm đạo. Dạng bôi ngoài của Miconazole có mức độ hấp thu toàn thân rất thấp, nên thường được coi là an toàn cho phụ nữ mang thai và em bé.

Miconazole đặc biệt phù hợp cho các mẹ bầu bị nấm trong giai đoạn tam cá nguyệt đầu tiên. Các nghiên cứu và hướng dẫn lâm sàng hiện nay thường khuyến cáo sử dụng Miconazole trong thai kỳ với liều lượng và thời gian áp dụng hợp lý. Quá trình điều trị thuốc thường kéo dài 7 ngày. Để tránh bệnh tái phát mẹ bầu cần theo dõi thường xuyên.

Thuốc Clotrimazole

Tương tự như Miconazole, Clotrimazole cũng thuộc nhóm Imidazole và được sử dụng chủ yếu dưới dạng kem để điều trị nhiễm nấm âm đạo khi mang thai. Đây là loại thuốc đặt âm đạo phù hợp cho mẹ bầu điều trị nấm trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3 của thai kỳ. Loại thuốc này cũng có thể sử dụng theo đường đặt âm đạo, với một liệu trình kéo dài 7 ngày. Tuy nhiên ở những phụ nữ bị tái phát bệnh, thời gian cần kéo dài hơn, cụ thể là 14 ngày.

Những lưu ý trong quá trình điều trị nấm âm đạo khi mang thai

Trong quá trình điều trị bệnh nấm âm đạo trong thời kỳ mang thai, chị em phụ nữ cần tuyệt đối lưu ý những điểm sau:

• Thường xuyên tắm rửa và thay đồ lót. Cứ cách một ngày cần giặt khăn tắm một lần. Trong quá trình tắm nên sử dụng vòi hoa sen, không nên ngâm mình trong bồn tắm.
• Nếu muốn sử dụng dung dịch làm sạch vùng kín thì cần trao đổi với bác sĩ. Bác sĩ sẽ chỉ cho bạn loại thuốc phù hợp, giúp ngăn dịch tiết âm đạo tiết ra quá nhiều. Không được tự ý mua dung dịch vệ sinh khác về dùng vì nguy cơ gây kích ứng vùng kín là rất cao.
• Chỉ lựa chọn những loại đồ lót thông thoáng và mềm mại. Không nên dùng những loại quá chật, quá ôm sát vì sẽ tạo điều kiện lý tưởng cho nấm phát triển. Y phục và đồ dùng cá nhân phải được giặt giũ sạch sẽ, sau đó phơi khô dưới ánh nắng mặt trời hoặc sấy khô.
• Không sử dụng loại giấy vệ sinh rẻ tiền hay loại giấy không đảm bảo chất lượng. Khi lau cần lau từ trước ra sau.
• Cần thận trọng khi điều trị nấm âm đạo bằng cách xông hơi vùng kín. Nếu không cẩn thận, phương pháp này sẽ không mang lại hiệu quả mà còn khiến mẹ bầu dễ bị chuột rút, cơ thể mệt mỏi vì phải ngồi quá lâu…
• Trong thời kỳ mang thai, bữa ăn của chị em không chỉ cần đầy đủ dinh dưỡng cho mẹ và bé mà còn cần bổ sung thực phẩm tốt cho sự cân bằng âm đạo. Để chống các bệnh viêm nhiễm và cho sức khỏe tốt hơn, chị em nên ăn nhiều rau xanh, sữa chua, trái cây. Nên hạn chế thực phẩm ngũ cốc tinh chế và thực phẩm chứa nhiều đường, vì hàm lượng đường cao sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển.
• Nếu cảm thấy đau rát khi tiểu tiện, mẹ bầu hãy dùng nước nóng để vệ sinh âm hộ nhằm trung hòa axit. Việc uống nhiều nước hơn cũng có tác dụng làm loãng nước tiểu, giảm cảm giác đau.
• Kiêng quan hệ tình dục trong thời gian điều trị nấm âm đạo, nếu không dễ làm lây nhiễm cho bạn tình.
• Tăng sức đề kháng bằng cách tập thể dục hoặc yoga nhẹ nhàng.
• Khám thai định kỳ theo chỉ dẫn của các chuyên gia để đảm bảo không có gì bất thường xảy ra trong thai kỳ.

Bị nấm âm đạo khi mang bầu, chị em có nên sinh thường không?

Tam cá nguyệt cuối cùng là thời điểm vô cùng quan trọng với các mẹ bầu. Ở giai đoạn này nếu bị nấm âm đạo, chị em thường lo lắng không biết có nên sinh thường hay không. Nếu không điều trị bệnh dứt điểm, nguy cơ sinh non hoặc thai nhi thấp bé nhẹ cân là rất cao. Nếu đó là một bé gái, thì nguy cơ bé mắc nấm âm đạo bẩm sinh cũng vô cùng lớn.

Ở giai đoạn này, bác sĩ sẽ cho mẹ bầu sử dụng một cách thận trọng các loại thuốc. Ưu tiên chỉ định những loại không làm ảnh hưởng tới thai nhi.

Tùy vào tình hình nhiễm nấm của mẹ là nặng hay nhẹ mà bác sĩ sẽ quyết định xem mẹ bầu có nên sinh thường hay chuyển sang sinh mổ. Cho dù không điều trị kịp thời trước khi sinh, việc đặt thuốc có thể làm sạch cơ quan sinh dục nữ, và mẹ bầu vẫn có khả năng sinh thường. Nhưng các bác sĩ vẫn luôn cân nhắc kỹ các trường hợp để làm sao bảo vệ an toàn tuyệt đối cho cả hai mẹ con. Lý tưởng nhất là mẹ bầu cần điều trị bệnh triệt để trước ngày dự sinh. Có như thế mới loại bỏ hoàn toàn nguy cơ trẻ bị nhiễm nấm âm đạo.

Nấm âm đạo khi mang thai thường không đe dọa tính mạng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra những khó chịu và biến chứng không mong muốn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như ngứa, đau rát hay thay đổi tiết dịch, kết hợp với lựa chọn phương pháp điều trị an toàn, chính là chìa khóa bảo vệ sức khỏe cho mẹ và bé. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ ngay khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào để đảm bảo thai kỳ được an toàn và khỏe mạnh.