Viêm Âm Đạo Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả

Viêm âm đạo là một trong những bệnh lý phụ khoa phổ biến nhất, đặc biệt đáng lo ngại khi tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể lan rộng tới các cơ quan lân cận, ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của phụ nữ. Việc nhận diện sớm các nguyên nhân, triệu chứng, và áp dụng phương pháp điều trị viêm âm đạo thích hợp không chỉ giúp nâng cao hiệu quả điều trị mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Nhằm nâng cao hiểu biết về bệnh viêm âm đạo, Bác sĩ Bùi Thị Hường sẽ đưa ra những chia sẻ cần thiết để nữ giới chủ động bảo vệ sức khỏe phụ khoa và đảm bảo chất lượng cuộc sống.

Bệnh viêm âm đạo là gì?

Âm đạo là một bộ phận thuộc cơ quan sinh dục nữ có vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ sinh sản của nữ giới với chức năng chính là thoả mãn nhu cầu tình dục và sinh sản. Âm đạo là một ống cơ rỗng, dài khoảng 7-10 cm, nối giữa âm hộ và cổ tử cung, nằm bên trong thành môi bé và phía dưới lỗ niệu đạo. Không chỉ là con đường vận chuyển máu kinh ra ngoài cơ thể trong kỳ kinh nguyệt, âm đạo còn là nơi tiếp xúc trực tiếp khi quan hệ tình dục.

Một âm đạo khỏe mạnh có độ pH hơi acid (khoảng 3.8 – 4.5), giúp kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn và nấm. Khi pH bị phá vỡ, các tác nhân gây bệnh có thể dễ dàng xâm nhập, gây viêm nhiễm gọi là viêm âm đạo.

Viêm âm đạo là tình trạng âm đạo nữ giới bị viêm nhiễm do vi khuẩn gây ra, dẫn đến tiết dịch có màu lạ, mùi tanh hôi khó chịu kèm theo cảm giác đau, ngứa rát. Viêm âm đạo là một bệnh lý phổ biến trong nhóm các bệnh phụ khoa thường gặp. Bệnh viêm âm đạo có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, nhưng phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (15-49 tuổi) dễ mắc hơn do sự biến đổi nội tiết tố và các hoạt động tình dục thường xuyên.

Theo thống kê của Bộ Y tế, khoảng 90% chị em phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (từ 15 – 49 tuổi) mắc các bệnh phụ khoa ít nhất một lần trong đời, trong đó thường gặp nhất là viêm nhiễm âm đạo.

Viêm âm đạo không chỉ giới hạn ở các triệu chứng ngắn hạn mà có thể có tác động dài hạn đến sức khỏe tổng thể và khả năng sinh sản nếu không được kiểm soát, do đó việc thăm khám định kỳ và chẩn đoán chính xác rất quan trọng. Trong các trường hợp mang thai, viêm âm đạo có thể ảnh hưởng đến thai nhi và cần được theo dõi cẩn thận.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo

Viêm âm đạo khởi phát chủ yếu do sự xâm nhập của các tác nhân như nấm men, vi khuẩn, tạp khuẩn, virus, trùng roi,… hoặc do sự phát triển quá mức của các loại vi sinh vật sống trong môi trường âm đạo. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây ra viêm âm đạo:

Viêm âm đạo do nấm Candida

Nấm Candida albicans là một loại nấm men tồn tại tự nhiên trong cơ thể con người, đặc biệt ở đường tiêu hóa, niêm mạc miệng, và vùng sinh dục. Bình thường, Candida tồn tại trong âm đạo mà không gây ra triệu chứng gì nhờ sự cân bằng với các vi khuẩn có lợi. Tuy nhiên, khi môi trường vùng kín mất cân bằng do hệ miễn dịch suy yếu, sử dụng kháng sinh dài ngày, thay đổi nồng độ hormone hoặc các yếu tố bên ngoài khác, nấm Candida có thể phát triển quá mức, gây viêm nhiễm âm đạo.

Viêm âm đạo do vi khuẩn

Một số vi khuẩn có thể gây viêm âm đạo phổ biến bao gồm Mobiluncus, Mycoplasma hominis, và Prevotella. Sự phát triển quá mức của các vi khuẩn này phá vỡ sự cân bằng pH âm đạo, gây ra tình trạng viêm nhiễm. Một số thông tin về các loại vi khuẩn trong âm đạo:

Lactobacillus

Là loại vi khuẩn “bảo vệ” quan trọng trong âm đạo, Lactobacillus tạo ra axit lactic và hydrogen peroxide, giúp duy trì độ acid tự nhiên của âm đạo. Khi số lượng Lactobacillus giảm, độ pH âm đạo tăng, tạo điều kiện cho các vi khuẩn có hại phát triển gây viêm âm đạo. Sự giảm Lactobacillus có thể do một số yếu tố như vệ sinh quá mức, sử dụng kháng sinh, hoặc thay đổi nội tiết tố (như trong kỳ kinh nguyệt).

Mobiluncus

Mobiluncus là vi khuẩn kỵ khí, có thể phát triển mạnh khi hệ vi sinh vùng kín mất cân bằng. Chúng có khả năng chuyển hóa các hợp chất trong âm đạo, tạo ra mùi hôi vùng kín đặc trưng khi viêm âm đạo do vi khuẩn xảy ra. Việc tăng sinh Mobiluncus thường đi kèm với giảm Lactobacillus, khiến âm đạo dễ bị viêm nhiễm.

Mycoplasma hominis

Mycoplasma hominis là một loại vi khuẩn không có màng tế bào điển hình, có khả năng tồn tại trong môi trường kỵ khí. Mặc dù thường xuất hiện trong âm đạo của phụ nữ khỏe mạnh, khi phát triển quá mức, Mycoplasma hominis có thể gây ra viêm âm đạo. Vi khuẩn này cũng liên quan đến các bệnh nhiễm trùng khác như nhiễm trùng tiểu hoặc nhiễm trùng sau sinh.

Prevotella

Prevotella là một nhóm vi khuẩn kỵ khí khác, thường thấy trong âm đạo khi viêm âm đạo do vi khuẩn xảy ra. Những vi khuẩn này thường được phát hiện cùng với Mobiluncus và Mycoplasma hominis trong các trường hợp viêm âm đạo do mất cân bằng hệ vi sinh. Prevotella có khả năng phá vỡ các chất protein trong âm đạo, gây ra sự phân hủy tế bào và góp phần vào quá trình viêm nhiễm.

Sự tăng sinh của các vi khuẩn có hại như Mobiluncus, Mycoplasma hominis và Prevotella cùng với sự giảm Lactobacillus làm phá vỡ hệ sinh thái bình thường của âm đạo. Điều này dẫn đến một chuỗi phản ứng, bao gồm việc tạo ra các hợp chất có mùi, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Viêm âm đạo do vi khuẩn không phải là bệnh lây truyền qua đường tình dục nhưng các yếu tố như quan hệ tình dục không an toàn, sử dụng thuốc tránh thai, hoặc thụt rửa âm đạo, rối loạn kinh nguyệt,… có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Viêm âm đạo do trùng roi Trichomonas vaginalis

Trùng roi Trichomonas vaginalis là sinh vật đơn bào lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn. Ngoài ra, chúng có thể lây truyền gián tiếp khi dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh. Viêm âm đạo do trùng roi thường gây khí hư màu vàng xanh, có bọt, và mùi tanh hôi, cùng các triệu chứng ngứa, nóng rát, đau khi quan hệ.

Trichomonas vaginalis gây tổn thương trực tiếp cho các tế bào niêm mạc âm đạo bằng cách bám vào chúng và gây ra phản ứng viêm. Nó có thể gây viêm lan rộng ở lớp niêm mạc, làm tăng độ nhạy cảm và kích thích, dẫn đến sự tăng tiết dịch âm đạo và thay đổi môi trường âm đạo.

Môi trường acid tự nhiên trong âm đạo thường giúp bảo vệ chống lại nhiễm trùng, nhưng Trichomonas vaginalis có thể làm mất cân bằng pH, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn có hại khác phát triển, gây viêm âm đạo và thêm các biến chứng.

Viêm âm đạo do virus

Virus gây viêm âm đạo thường không phổ biến, nhưng có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng. Hai loại virus thường gặp gây viêm âm đạo là HSV (herpes simplex) và HPV (Human papillomavirus).

Cả hai loại virus này lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn. Virus HSV gây các vết loét đỏ, đau, trong khi HPV có thể gây mụn sùi và tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung, gây ra các tổn thương kéo dài và khó điều trị. Ngoài ra virus gây suy giảm hệ miễn dịch HIV cũng có thể tạo điều kiện cho các tác nhân khác gây bệnh viêm âm đạo ở nữ.

Viêm âm đạo do hoá chất

Sử dụng các sản phẩm vệ sinh không phù hợp, như xà phòng chứa hóa chất mạnh, chất khử mùi, hoặc các dung dịch vệ sinh có pH không đúng, có thể làm kích ứng niêm mạc âm đạo và gây viêm nhiễm.

Ngoài ra một số phương pháp tránh thai như sử dụng bao cao su có chứa chất diệt tinh trùng hoặc các dụng cụ tử cung, đồ chơi tình dục chất lượng kém cũng có thể gây phản ứng viêm ở âm đạo nữ giới.

Viêm âm đạo do thay đổi hormone

Thay đổi hormone có thể gây viêm âm đạo do ảnh hưởng đến môi trường âm đạo. Khi mức estrogen giảm (như trong thời kỳ mãn kinh), mô âm đạo mỏng, khô âm đạo và dễ nhiễm trùng. Trong thời kỳ mang thai và chu kỳ kinh nguyệt, sự gia tăng hoặc dao động hormone làm thay đổi độ pH âm đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn hoặc nấm phát triển, dẫn đến hiện tượng viêm.

Viêm âm đạo do kém vệ sinh

Viêm âm đạo do kém vệ sinh xảy ra khi vi khuẩn, nấm, hoặc vi sinh vật khác phát triển quá mức trong môi trường âm đạo do không giữ vệ sinh đúng cách. Các yếu tố góp phần gây viêm âm đạo bao gồm:

• Vệ sinh kém: Không rửa sạch vùng kín, sử dụng sản phẩm không phù hợp có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển.
• Sử dụng sản phẩm phụ nữ không đúng cách: Thụt rửa âm đạo quá mức hoặc sử dụng dung dịch vệ sinh có hóa chất mạnh có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh vật tự nhiên trong âm đạo.
• Quần lót ẩm ướt: Mặc đồ lót chật hoặc ẩm ướt trong thời gian dài cũng có thể tạo điều kiện cho nấm âm đạo và vi khuẩn phát triển.

Triệu chứng viêm âm đạo

Viêm âm đạo là bệnh phụ khoa với các triệu chứng dễ nhận biết nhưng có thể nhầm lẫn với các bệnh phụ khoa khác nếu không được thăm khám và chẩn đoán kỹ càng. Các triệu chứng viêm âm đạo chính bao gồm:

Dịch âm đạo bất thường do viêm âm đạo

Viêm âm đạo có thể dẫn đến sự thay đổi bất thường của dịch âm đạo, biểu hiện qua sự khác biệt về màu sắc, mùi và kết cấu. Dịch âm đạo có thể trở nên đục, vàng hoặc xanh, có mùi tanh hôi hoặc nặng mùi hơn bình thường. Đôi khi, dịch có thể loãng hoặc dày hơn, kèm theo ngứa hoặc kích ứng, là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề như nhiễm trùng hoặc rối loạn hệ vi sinh vật trong âm đạo.

Viêm âm đạo gây ngứa rát, nổi mụn vùng kín

Viêm âm đạo có thể gây ra cảm giác ngứa rát, khó chịu ở vùng kín, đặc biệt là khi đi tiểu hoặc quan hệ tình dục. Ngoài ra, có thể xuất hiện các nốt mụn hoặc vết loét nhỏ xung quanh khu vực này, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

Bên cạnh đó, viêm âm đạo không chỉ gây ngứa rát và nổi mụn vùng kín mà còn có thể làm da quanh khu vực này trở nên nhạy cảm, đỏ rát, dễ tổn thương. Tình trạng này thường đi kèm với cảm giác đau khi di chuyển, mặc quần áo chật, hoặc khi tiếp xúc với các chất gây kích ứng.

Bệnh viêm âm đạo gây tiểu đau buốt, tiểu khó

Viêm âm đạo có thể khiến việc đi tiểu trở nên khó chịu và đau đớn. Bàng quang và niệu đạo có thể bị kích ứng, gây cảm giác nóng rát khi đi tiểu. Viêm âm đạo kéo dài có thể làm tổn thương niêm mạc âm đạo, khiến quá trình đi tiểu trở nên đau đớn, xuất hiện cảm giác căng tức ở vùng bụng dưới. Nếu để lâu, tình trạng này có thể dẫn đến viêm nhiễm đường tiểu, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn khác trong hệ tiết niệu.

Viêm âm đạo làm rối loạn chu kỳ kinh nguyệt

Viêm âm đạo có thể gây ra rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, dẫn đến kinh nguyệt không đều, thời gian chu kỳ thay đổi hoặc lượng máu kinh ra nhiều hoặc ít hơn bình thường. Trong một số trường hợp, viêm âm đạo còn gây ra hiện tượng chảy máu bất thường giữa chu kỳ kinh nguyệt. Những biến đổi này thường liên quan đến tình trạng viêm nhiễm âm đạo kéo dài, làm ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone và chức năng bình thường của cơ quan sinh dục nữ.

Viêm âm đạo gây chảy máu âm đạo bất thường

Viêm âm đạo có thể dẫn đến chảy máu âm đạo bất thường, không chỉ trong kỳ kinh nguyệt mà còn có thể xảy ra giữa các chu kỳ. Hiện tượng này có thể biểu hiện qua việc ra máu nhẹ hoặc chảy máu nhiều, thường không liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt thông thường. Chảy máu bất thường có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng hoặc tổn thương niêm mạc âm đạo, cần được khám và chẩn đoán kịp thời để có phương pháp điều trị phù hợp.

Biến chứng của bệnh viêm âm đạo khi không điều trị kịp thời

Viêm âm đạo không chỉ gây phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời:

• Suy giảm ham muốn tình dục: Các triệu chứng viêm nhiễm tái phát liên tục khiến chị em cảm thấy đau đớn, khó chịu, dẫn đến giảm ham muốn tình dục. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống tình dục mà còn có thể gây rạn nứt trong quan hệ vợ chồng.
• Viêm nhiễm lan rộng: Nếu không kiểm soát kịp thời, viêm nhiễm có thể lan rộng đến cổ tử cung, tử cung, ống dẫn trứng và các cơ quan sinh sản khác, gây viêm cổ tử cung, viêm tử cung, viêm tắc ống dẫn trứng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản.
• Vô sinh – hiếm muộn: Sự phát triển quá mức của các tác nhân gây viêm âm đạo tạo ra môi trường axit, gây bất lợi cho tinh trùng và ảnh hưởng đến khả năng thụ thai. Bệnh viêm âm đạo tiến triển nặng có thể dẫn đến viêm buồng trứng, viêm tắc ống dẫn trứng, tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung và vô sinh – hiếm muộn.
• Ảnh hưởng đến thai nhi: Phụ nữ mang thai bị viêm âm đạo nặng có nguy cơ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, gây sinh non, sảy thai, hoặc viêm màng ối. Trẻ sinh ra qua đường âm đạo có thể mắc các bệnh về hô hấp, viêm kết mạc, viêm miệng, hoặc bệnh lý da liễu.
• Nguy cơ ung thư cổ tử cung: Viêm âm đạo mãn tính, tái phát nhiều lần có thể dẫn đến các tổn thương tiền ung thư và ung thư cổ tử cung, đặc biệt ở những phụ nữ nhiễm HPV tuýp 16 và 18.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo

Việc điều trị viêm âm đạo phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ viêm nhiễm, với các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn: Sử dụng thuốc kháng sinh đường uống, bôi hoặc đặt âm đạo để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Các loại kháng sinh phổ biến được sử dụng bao gồm metronidazole, clindamycin, và tinidazole.
• Điều trị viêm âm đạo do nấm: Các thuốc kháng nấm dạng bôi hoặc đặt trực tiếp vào âm đạo như clotrimazole, miconazole, hoặc fluconazole thường được sử dụng để tiêu diệt nấm Candida và giảm triệu chứng viêm nhiễm.
• Điều trị viêm âm đạo do trùng roi: Thuốc kháng sinh như metronidazole hoặc tinidazole đường uống là phương pháp điều trị chính. Để đạt hiệu quả cao, cần điều trị đồng thời cho cả bệnh nhân và bạn tình để tránh tái nhiễm.
• Điều trị viêm nhiễm âm đạo do virus: Sử dụng thuốc kháng virus đường uống hoặc tiêm như acyclovir hoặc valacyclovir giúp làm chậm quá trình phát triển của virus và giảm triệu chứng viêm nhiễm.

Ngoài việc điều trị bằng thuốc, người bệnh cần kết hợp với vệ sinh vùng kín đúng cách, kiêng quan hệ tình dục cho đến khi khỏi bệnh hoàn toàn, và tái khám định kỳ để kiểm tra hiệu quả điều trị.

Phòng ngừa viêm âm đạo

Để phòng ngừa viêm âm đạo, nữ giới cần chú ý đến việc duy trì vệ sinh cá nhân, sử dụng các biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục, tránh sử dụng các sản phẩm vệ sinh chứa hóa chất mạnh, và khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Chi tiết các biện pháp phòng ngừa viêm âm đạo hiệu quả:

• Giữ gìn vệ sinh vùng kín

Rửa sạch vùng kín hàng ngày bằng nước sạch hoặc dung dịch vệ sinh nhẹ nhàng, không có hóa chất gây kích ứng. Tránh dùng xà phòng có hương liệu hoặc các sản phẩm tẩy rửa mạnh.

• Mặc đồ lót thoáng khí

Chọn đồ lót làm từ cotton hoặc các loại vải tự nhiên khác, giúp thấm hút mồ hôi và giữ cho vùng kín khô ráo. Tránh mặc quần chật và ẩm ướt.

• Hạn chế sử dụng thuốc kháng sinh

Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ, vì việc lạm dụng có thể làm mất cân bằng vi khuẩn tự nhiên trong âm đạo.

• Chế độ ăn uống hợp lý

Bổ sung thực phẩm giàu probiotics như sữa chua, để duy trì sự cân bằng vi khuẩn có lợi trong cơ thể. Uống đủ nước và ăn nhiều rau quả để tăng cường sức đề kháng.

• Tránh thụt rửa âm đạo

Thụt rửa có thể làm mất cân bằng môi trường âm đạo và tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển.

• Quan hệ tình dục an toàn:

Sử dụng bao cao su để giảm nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền qua đường tình dục. Nói chuyện với bạn tình về sức khỏe tình dục trước khi quan hệ.

• Thăm khám phụ khoa định kỳ

Đi khám phụ khoa định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và nhận tư vấn kịp thời từ bác sĩ.

• Tránh căng thẳng

Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và làm suy giảm hệ miễn dịch. Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga hoặc thiền có thể giúp cải thiện tình trạng này.

Qua bài viết được chia sẻ từ bác sĩ Bùi Thị Hường có thể thấy viêm âm đạo là một bệnh phụ khoa khá phổ biến xuất hiện từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Các triệu chứng về bệnh viêm âm đạo cần được phát hiện từ sớm giúp nữ giới bảo vệ sức khoẻ tốt hơn. Bằng việc hiểu thêm về bệnh viêm âm đạo cũng như thực hiện đúng các biện pháp phòng ngừa nữ giới có thể có một cuộc sống thoải mái khoẻ mạnh và hạnh phúc hơn. Mọi thắc mắc thêm về bệnh viêm âm đạo có thể nhắn tin với phòng khám để được tư vấn trực tuyến hoàn toàn miễn phí.